[Ngữ Pháp N4] Cách Sử Dụng Tôn Kính Ngữ Trong Tiếng Nhật

Kính ngữ được sử dụng phổ biến trong xã hội Nhật, nhằm biểu thị thái độ tôn trọng, lịch sự đối với người đối diện. Kính ngữ được sử dụng nhiều nhất khi giao tiếp với khách hàng, với những người lớn tuổi hoặc cấp trên, với những người không quen biết, hay trong những tình huống giao tiếp trang trọng. Kính ngữ được chia làm 3 loại chính: 尊敬語そんけいご（Tôn kính ngữ), 謙譲語けんじょうご（Khiêm nhường ngữ) và 丁寧語ていねいご（Lịch sự ngữ), gọi chung là 敬語けいご（kính ngữ).
Trong bài viết này, cùng Tiếng Nhật Đơn Giản tìm hiểu về Tôn Kính Ngữ trong tiếng nhật

Khái niệm cơ bản

尊敬語そんけいご (Tôn kính ngữ) Là cách nói được dùng để biểu thị sự kính trọng của người nói đối với người nghe hoặc người được nói tới, khi nói về hành vị hoặc trạng thái của họ.

Quảng cáo giúp Tiếng Nhật Đơn Giản duy trì Website LUÔN MIỄN PHÍ
Xin lỗi vì đã làm phiền mọi người!

Có 3 Cách diễn đạt thể Tôn Kính Ngữ

1. Với những động từ có dạng Tôn Kính Ngữ đặc biệt

Bảng tóm tắt những động từ Tôn Kính Ngữ đặc biệt

Dạng thường	Tôn Kính Ngữ	Lịch sự	Ý nghĩa
見みる	ご覧らんになる	見みます	nhìn, xem
会あう	お会あいになる	会あいます	gặp
ある		ございます	là, ở
いる	いらっしゃるおいでになる	おります	là, ở
来くる行く	いらっしゃるおいでになる	参まいります	Đến / Đi
知しる	ご存ぞんじ	存ぞんじています	biết
食たべる飲のむ	召めしあがる	頂いただきます	ăn / uống
もらう		もらいます	nhận
やる (Được coi là bất lịch sự trừ phương ngữ Kansai) あげる		あげます	đưa, cho (người nhận được tôn trọng)
くれる	くださる	くれます	đưa, cho (người đưa được tôn trọng)
する	なさる	します	làm
言いう	おっしゃる	言いいます	nói
着きる	お召めしになる	着きます	mặc
寝ねる	お休やすみになる	休やすみます	ngủ
死しぬ	お亡なくなりになる	亡なくなります	chết
いい	よろしいです		Tốt, được

Ví dụ

①　山田やまださんはおそばを召めし上あがりました。
→　Anh Yamada đã ăn mì soba.

②　田中たなか先生せんせいはいらっしゃいますか。
→　Thầy Tanaka có ở đây không ạ?

③　社長しゃちょうはゴルフを なさいます。
→　Giám đốc chơi golf.

④　アンさんはインドへ出張しゅっちょうなさいます。
→　Anh An sẽ đi công tác ở Ấn Độ.

⑤　木村先生きむらせんせいは明日あしたこちらにいらっしゃらないそうです。

→　Nghe nói thầy Kimura ngày mai sẽ không đến đây.

⑥　田中たなかさんをご存知ぞんじですか？

→　Ông có biết anh Tanaka không?

Quảng cáo giúp Tiếng Nhật Đơn Giản duy trì Website LUÔN MIỄN PHÍ
Xin lỗi vì đã làm phiền mọi người!

2. Với những động từ không có dạng Tôn Kính Ngữ đặc biệt

Dạng 1: お/ご + Động từ thể ます(~~bỏ ます~~) + になります。

Lưu ý: không sử dụng được với những động từ「言いう」「来きくる」「する」hoặc những động từ thuộc Nhóm 1 có hai âm tiết như　見みる、居いる、似にる、寝ねる、得える, v.v.　Hoặc một số động từ có 2 âm tiết trở lên nhưng có từ kính ngữ riêng thì không chia theo cách này.
Với những Danh động từ (động từ xuất phát từ 2 chữ Kanji ghép lại) như 勉強べんきょう、説明せつめい、案内あんない、指示しじ.v.v. thì đi với dạng 「ご～になる」

Ví dụ

①　先生せんせいはもうおかえりになりました。
→　Thầy giáo đã về rồi.

②　部長ぶちょうはたばこをお吸すいになりません。
→　Trưởng phòng không hút thuốc.

③　社長しゃちょうは会議かいぎの予定よていをお決きめになりました。
→　Giám đốc đã quyết định lịch họp rồi.

④　田中たなかさんは毎朝まいあさ、新聞しんぶんをお読よみになります。

→　Anh Tanaka đọc báo mỗi tối.

⑤　先生せんせいはそのことをご説明せつめいになりました。

→　Cô giáo sẽ giải thích việc đó.

Dạng 2: ～れます/～られます (Bị động)

※　Ngoài những động từ có dạng kính ngữ đặc biệt nêu ở mục 1, mẫu câu 2 có thể áp dụng với tất cả các động từ còn lại.
※　Dạng (1) có lẽ là lịch sự hơn dạng (2) (độ lịch sự được xác định bằng việc có “お/ご” ở trước và “ます” ở sau không, có cả hai là dạng lịch sự nhất).
※　Trong mẫu câu này, động từ được chia giống như thể bị động

Nhóm 1: ききます→ きかれます　　はなします→ はなされます　よみます→ よまれます
Nhóm 2: でます→ でられます　　おきます→ おきられます　　きます→ きられます
Nhóm 3: します　→　されます　　　きます　→　こられます

Ví dụ:

①　山田やまだ先生せんせいは　さっき　でかけられました。
→　Thầy Yamada vừa ra ngoài.

②　社長しゃちょうは　アメリカへ出張しゅっちょうされました。
→　Giám đốc đã đi công tác ở Mỹ rồi.

③　佐藤さとうさんは　8時ときごろ　こられます。
→　Anh Satou sẽ đến vào tầm 8 giờ.

④　中田先生なかだせんせいがこの本ほんを書かかれました。

→　Thầy Tanaka đã viết quyển sách này.

⑤　あの方かたは東京駅とうきょうえきで降おりられます。

→　Vị khách đó sẽ xuống ở nhà ga Tokyo.

Quảng cáo giúp Tiếng Nhật Đơn Giản duy trì Website LUÔN MIỄN PHÍ
Xin lỗi vì đã làm phiền mọi người!

NÂNG CAO

１. Mẫu câu yêu cầu, đề nghị lịch sự

※ Với những động từ có dạng kính ngữ đặc biệt thì khi chuyển mẫu câu yêu cầu, đề nghị lịch sự, ta chia thể
「て + ください」 cho các động từ kính ngữ đó.

Ví dụ:

①　召めし上あがってください。
→　Xin mời anh/chị dùng (đồ ăn)

②　おっしゃってください。
→　Xin mời anh/chị nói.

※ Những động từ còn lại:

Động từ nhóm 1 & 2: お + động từ thể ます ~~(bỏ ます )~~ + ください。
Động từ nhóm 3 dạng “Kanji + します”: ご + kanji + ください

Ví dụ:

①　このボールペンを お使つかいください。
→　Xin mời dùng cái bút này.

②　ここに　お名前なまえを お書かきください。
→　Xin vui lòng viết tên vào đây.

③　いつでもご連絡れんらくください。
→　Hãy liên lạc với tôi bất cứ lúc nào.

④　お名前なまえを ご確認かくにんください。
→　Xin vui lòng kiểm tra lại tên.

⑤　このエレベーターを ご利用りようください。
→　Xin hãy dùng thang máy này.

* Đặc biệt:

・来きてください　→　おこしください / おこしになってください / いらしゃってください
・見みてください　→　ご覧らんください
・言いってください　→　おしゃってください /申もうし付つけてください

２.Dạng Tôn kính ngữ cho Danh từ và Tính từ

2-1. Những danh từ thay thế như 「こちら、あちら、～さん、～様さま」

①　あちらは山田様やまださまです。

→　Đằng kia là ngài Yamada.

②　こちらは田中社長たなかしゃちょうです。

→　Đây là Ngài Giám đốc Tanaka.

2-2. Gắn「お」「ご」vào trước Danh từ, nâng cao tính sở hữu cách của người đó.

– Về nguyên tắc, 「お」đi với từ thuần Nhật (和語わご),「ご」đi với từ có nguồn gốc từ chữ Hán (漢語かんご).

Nhưng cũng có một số trường hợp có ngoại lệ (＊) như sau:

・「お」：お名前なまえ、お宅たく(*)、お仕事しごと、お部屋へや、お時間じかん (*)、お電話でんわ (*)、お客きゃく(*), v.v.

・「ご」：ご住所じゅうしょ、ご両親りょうしん、ご兄弟きょうだい、ご家族かぞく, v.v.

Ví dụ:

①　あなたのお仕事しごとは何なにですか。

→　Công việc của anh là gì?

②　ご家族かぞくはどちらにいらっしゃいますか。

→　Gia đình chị hiện giờ sống ở đâu?

2-3. Gắn「お」「ご」vào tính từ diễn đạt trạng thái của một người, thể hiện sự kính trọng đối với chủ thể của trạng thái đó. Về nguyên tắc thì thì cách chia giống với mẫu 2-2.

・「お」：お忙いそがしい、おひま、お寂さびしい、お早はやい、お元気げんき (*), v.v.

・「ご」：ご多忙たぼう、ご心配しんぱい、ご不満ふまん、ご満足まんぞく, v.v.

Ví dụ

①　先生せんせいは来週らいしゅうもお忙いそがしいようです。

→　Dường như tuần sau thầy rất bận.

②　先生せんせいは来週らいしゅうもご多忙たぼうのようです。

→　Dường như tuần sau thầy rất bận.

Quảng cáo giúp Tiếng Nhật Đơn Giản duy trì Website LUÔN MIỄN PHÍ
Xin lỗi vì đã làm phiền mọi người!

BỔ TRỢ KIẾN THỨC

１. Từ ngữ trang trọng

普段ふだん Thông thường	改あらた言葉遣ことばづかまった言葉遣い Trang trọng
私わたし / Tôi	わたくし
今いま / Bây giờ	ただ今いま
今度こんど / Lần này	この度たび
このあいだ / Mấy hôm trước	先日せんじつ
きのう / Hôm qua	さくじつ（昨日）
きょう / Hôm nay	本日ほんじつ
あした / Ngày mai	みょうにち
さっき / Lúc trước, lúc nãy	さきほど
あとで / Sau đây	のちほど
こっち / Phía này, phía chúng tôi	こちら
そっち / Phía các vị, phía kia	そちら
あっち / Phía đó	あちら
どっち / Phía nào, bên nào	どちら
だれ / Ai	どなた
どこ / Ở đâu	どちら
どう / Như thế nào	いかが
本当ほんとうに / Thật sự là	誠まことに
すごく / Rất	たいへん
ちょっと / Một chút, chút xíu	少々しょうしょう
いくら / Bao nhiêu	いかほど
もらう / Nhận	いただく

２.Các cách mào đầu lịch sự trong tiếng Nhật

①　申もうし訳わけございませんが
→　Chúng tôi rất xin lỗi …. (yêu cầu)

②　お手数てすうおかけしますが
→　Làm phiền quý vị …. (yêu cầu)

③　恐おそれ入いりますが
→　Tôi xin lỗi nhưng (yêu cầu)

④　お差さし支つかえなかったら
→　Nếu không có gì bất tiện

⑤　少々しょうしょうお伺うかがいしますが
→　Tôi muốn hỏi một chút xíu

⑥　ご存知ぞんじかと思おもいますが
→　Chắc anh/chị đã biết rằng ….

⑦　よろしかったら
→　Nếu được

⑧　おかげさまで
→　Rất may là …

⑨　お忙いそがしいところ申もうし訳わけございませんが
→　Tôi xin lỗi đã làm phiền anh/chị lúc đang bận

３. Từ mào đầu khi gửi thư hay viết email

Tiếng Nhật Đơn Giản sẽ giới thiệu với các bạn cách đơn giản nhất, đó là cặp 拝啓はいけい và 敬具けいぐ

Đầu thư bên trái bạn đề 拝啓はいけい (Kính chào) và cuối thư bên phải bạn đề 敬具けいぐ (Kính thư).

Để gửi đến ai đó thì bạn dùng ・・・様 (~ sama).

Ví dụ một bức thư thông thường sẽ là:

今日こんにちは！

高橋たかはしさんへ

・・・

よろしくお願ねがいします。.

[Tên bạn]

Chuyển sang dạng trang trọng:

拝啓はいけい

高橋様たかはしさま

・・・

どうぞよろしくお願ねがいいたします。

(Hay lịch sự tối đa: どうぞよろしくお願ねがい申もうし上あげます。)

敬具けいぐ Keigu [Kính cụ]

[Tên bạn]

[Ngữ pháp N4] Cách sử dụng Tôn Kính Ngữ trong Tiếng Nhật

Khái niệm cơ bản

1. Với những động từ có dạng Tôn Kính Ngữ đặc biệt

2. Với những động từ không có dạng Tôn Kính Ngữ đặc biệt

NÂNG CAO

BỔ TRỢ KIẾN THỨC

Tác giả Tiếng Nhật Đơn Giản

Khái niệm cơ bản

1. Với những động từ có dạng Tôn Kính Ngữ đặc biệt

2. Với những động từ không có dạng Tôn Kính Ngữ đặc biệt

NÂNG CAO

BỔ TRỢ KIẾN THỨC

Tham Khảo:

Tác giả Tiếng Nhật Đơn Giản